ผลงานพ่นสีสเปรย์ 'นาฬิกาเพื่อน' ล้อเลียนกรณี พล.อ. ประวิตร วงษ์สุวรรณ รองนายกรัฐมนตรี สวมนาฬิกาหรูที่ 'ยืมเพื่อนมา' โดยยืนยันว่า 'เพื่อนตายแล้ว' ซึ่งผุดขึ้นบนกำแพงริมถนนย่านสุขุมวิทเมื่อปีก่อน ทำให้เจ้าหน้าที่ตามล่าหาตัวเจ้าของงานกันใหญ่ และภาพ 'นาฬิกาเพิื่อน' ถูกทาสีทับหลังปรากฏสู่สาธารณะได้ไม่นาน แต่ก็มีสื่อหลายสำนักติดตามบันทึกภาพและรายงานข่าวได้ทัน

ถึงวันนี้ ชื่อของ Headache Stencil หรือ H8 เจ้าของผลงาน 'นาฬิกาเพื่อน' เป็นที่รู้จักดีในแวดวงศิลปะกราฟฟิตี้และกลุ่มประชาชนที่สนใจการเมืองไปเรียบร้อยแล้ว

ก่อนจะไปถึงการเลือกตั้งที่คนไทยจำนวนมากรอคอยมานานหลายปี H8 ได้จัดนิทรรศการ Thailand Casino ขึ้นที่ร้าน WTF Gallery and Cafe ย่านสุขุมวิท กรุงเทพฯ เพื่อสะท้อนภาพการเลือกตั้งครั้งนี้ ซึ่งเป็นที่ถกเถียงมากที่สุดครั้งหนึ่งในประวัติศาสตร์ โดยเขามีทั้ง 'ข้อกังวล' และ 'ข้อคิดเห็น' ที่ต้องการแสดงออกเพื่อตอบโต้ 'โครงสร้างอำนาจ' ที่กำลังครอบงำสังคมไทยอยู่ในขณะนี้

มี 'ข้อกังวล' จนต้องลุกขึ้นมา 'พ่น'

ผนังบนชั้น 2 และ 3 ของร้าน WTF เต็มไปด้วยผลงานพ่นสีลายฉลุของ H8 หลังจากมีการเปิดนิทรรศการไปตั้งแต่วันที่ 24 ก.พ.ที่ผ่านมา ภาพที่จัดแสดงรวมถึงเหตุการณ์ทางการเมืองไทยเมื่อครั้ง 6 ตุลาฯ ไปจนถึงภาพรถถัง 'ลดราคา 10%' ที่สะท้อนสถานการณ์ในยุคคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.)

ทั้งยังมีภาพ 'ผู้เล่น' หน้าใหม่ในสนามการเมือง เช่น 'ธนาธร จึงรุ่งเรืองกิจ' แห่งพรรคอนาคตใหม่ รวมถึงผู้เล่นที่หน้าตาคุ้นเคย แต่เพิ่งจะลงสนามสู้ศึกเลือกตั้งอย่างจริงจัง เช่น 'ชัชชาติ สิทธิพันธุ์' แคนดิเดตนายกรัฐมนตรีพรรคเพื่อไทย และ 'พล.อ.อภิรัชต์ คงสมพงษ์' ผบ.ทบ. ซึ่งเป็นอีกหนึ่งคนที่มีบทบาททางการเมือง แม้จะออกมาย้ำหลายครั้งว่า "กองทัพเป็นของประชาชน"

และเมื่อวันที่ 14 มี.ค.ที่ผ่านมา H8 ได้พ่นสีสร้างงานใหม่ขึ้นมา เพื่อสะท้อนข้อกังวลที่เกิดขึ้นหลังจากมีความเคลื่อนไหวของฝั่งพรรคการเมืองเก่าแก่อย่างประชาธิปัตย์ และภาพที่เขาสื่อออกมาในครั้งนี้ คือ ภาพ The New Lovers ซึ่งเป็นภาพขณะ 'อภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ' หัวหน้าพรรคประชาธิปัตย์ กำลังจูบกับ 'พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา' นายกรัฐมนตรีและหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.)

"ตั้งแต่จัดงานมา 2 สัปดาห์แล้ว มีประเด็นที่เพิ่มขึ้นมา แล้วผมคิดว่าอยากจะพ่น อยากจะพูดถึง เพราะว่าผมกังวลจริงๆ หลายคนก็รู้สึกเหมือนกันจนมันเป็นประเด็น ถ้าประชาธิปัตย์จะไปรวมกับพลังประชารัฐในการจัดตั้งรัฐบาล

"อยู่ดีๆ เขาก็รีบออกมา ออกตัวเลยว่าเขาจะไม่รวม เขาจะไม่สนับสนุนลุงตู่ ซึ่งไอ้อย่างนี้ก็ยิ่งน่ากังวล เพราะการที่เขาออกมาบอกว่าไม่สนับสนุน แต่พอถูกจี้ว่าแล้วจะรวมกับพลังประชารัฐไหม เขาก็บอกว่า 'ต้องดูเงื่อนไข' อะไรก็ตาม ซึ่งมันชัดแล้วว่าเขาจะรวมแน่ๆ เขาจะร่วมกันแน่ๆ 

"ในมุมของผม ในทิศทางก่อนหน้านี้ ทั้งกลุ่มคนรุ่นใหม่หรือกลุ่มคนที่อยากเลือกตั้ง หรือกลุ่มคนที่ไม่ได้ชอบรัฐบาลเผด็จการ ทำกันมาจนมันกลายเป็นกระแส จนมันกลายเป็นทิศทาง มันเหมือนกับว่า เอ๊ย กลุ่มคนที่เป็นประชาธิปไตยจะร่วมมือกันเพื่อช่วยทำอะไรสักอย่างก่อน แต่กลับกลายเป็นว่า ถ้าประชาธิปัตย์จะตัดช่องน้อยแต่พอตัว เพียงเพื่อแค่อยากเป็นรัฐบาลโดยไม่สนว่าหลังจากนี้ กฎหมายที่เกิดขึ้น หรืออะไรก็ตามที่เกิดขึ้น มันเป็นยังไงอะไร ผมว่าอันนี้มันไม่น่าเวิร์ก 

"ผมว่า การเลือกตั้งครั้งนี้ควรจะเป็นการเลือกตั้งที่หยุดระบบเผด็จการ หยุดการสืบทอดอำนาจ หยุดกฎบ้าอะไรก็ไม่รู้ที่ถูกตั้งขึ้นมา มันเยอะเกินไปแล้ว ซึ่งถามว่า เฮ้ย คุณบอกว่าคุณเห็น คุณออกมา complain ออกมาวิจารณ์ว่า เฮ้ย 5 ปีที่ผ่านมามันแย่แล้ว แต่ถ้าสุดท้ายแล้วคุณกลับไปรวมกับเค้าอะ แล้วปล่อยให้ทุกอย่างที่เกิดขึ้น มันดำเนินหน้าต่อไปอะ...มันไม่มีประโยชน์"

ดวล 'ศึกเลือกตั้ง' ยังไม่รู้จะจบอย่างไร

ไฮไลต์ของงานนิทรรศการ Thailand Casino เป็นรูปปั้นอดีตนายกรัฐมนตรีทักษิณ ชินวัตร กำลังเผชิญหน้าในเกมไพ่กับ พล.อ.ประยุทธ์ โดยต่างฝ่ายต่างก็มีไพ่ตายในมือ

เมื่อถามความเห็นของเขาว่า การเลือกตั้งครั้งนี้เปรียบได้กับการเดิมพันครั้งใหญ่หรือไม่ H8 ตอบว่า สิ่งที่จะเกิดตามมา 'อาจถูกกำหนดไว้หมดแล้ว' แต่ประชาชนต้องช่วยกัน 'จับตามอง' เพราะการเมืองที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วนั้นยิ่งกว่าหนังบู๊แอ๊กชั่นเสียอีก

"การเมืองช่วงนี้เหมือนกับว่า...แต่ก่อนเราดูหนังที่ดำเนินเรื่องซ้ำๆ หนืดๆ อะ แล้วพอมายุคนี้แม่งกลายเป็นหนังแอ็กชั่นบู๊ล้างผลาญแบบสุดมัน ตื่นเต้นพิศวง ปริศนาอะไรกันเต็มไปหมด ด้วยความที่มันเข้มข้นนี่แหละ ผมถึงว่ามันทำให้คนรุ่นใหม่ รวมถึงคอละครที่เกลียดการเมืองหรืออะไรก็ตาม มันทำให้คนต้องหันมาสนใจการเมืองไปหมด รวมไปถึงการที่ 'ไม่มีจะกินกันอยู่แล้ว' อะไรอย่างนี้ ผมว่ามันยิ่งทำให้คนต้องหันมาสนใจว่า เฮ้ย ตกลงประเทศชาติมันจะไปในทิศทางไหน แล้วเราจะดำรงชีวิตยังไง เราจะหากินยังไง ผมว่า ความเป็นอยู่มันทำให้ทุกคนต้องหันมาสนใจการเมือง

ยิ่งมันมีความไม่น่าไว้วางใจจากพฤติกรรมหลายๆ อย่างของผู้ใหญ่หลายๆ คน ผมว่ามันทำให้คนยิ่งต้องหันมา มันไม่ใช่แค่สนใจอะ กลายเป็นหันมาเพื่อ เฮ้ย ก็อยากตรวจสอบอะ เพราะประชาชนต้องมีสิทธิตรวจสอบในทุกๆ กรณี คือคุณรับเงินจากประชาชนน่ะ คุณรับเงินภาษี เพราะฉะนั้นคุณต้องให้เราตรวจสอบได้

ในมุมของผมคิดว่า ถ้าเขาปล่อยให้มีการเลือกตั้งแล้ว เขาต้องมั่นใจในขั้นตอนการทำงานของเขา คือเราไม่มีทางรู้อะไรเลย ถูกปะ เราอยู่ในประเทศที่คนเลือกตั้งนอกราชอาณาจักรโพสต์ลงเฟซบุ๊กหรือทวิตเตอร์ แล้วมีเขียนว่า ขอให้บัตรเลือกตั้งที่ลงคะแนนไปถึงประเทศแล้วไม่เปลี่ยนด้วยเถิด...

เฮ้ย นี่เราอยู่ในประเทศที่เราไว้ใจไม่ได้แม้กระทั่งอะไรอย่างนี้เลย?"

คนเบื่อการเมือง หรือ 'ไม่อยากรับรู้เรื่องแย่ๆ'

นอกเหนือจากการยั่วล้อ 'ผู้เล่น' และ 'ขั้วอำนาจ' ในเกมการเมืองไทยปัจจุบัน H8 ยังได้ตั้งคำถามผ่านผลงานกราฟฟิตี้ของเขาว่า การเลือกตั้งที่เกิดขึ้น บริสุทธิ์ยุติธรรมแค่ไหน หรือแท้จริงแล้วเป็นการเลือกตั้งที่เต็มไปด้วยกลยุทธ์ชิงไหวชิงพริบของผู้เล่น จนคนรอบนอกอาจจะรู้สึกว่า "การเมืองเป็นเรื่องน่าเบื่อ" จนไม่อยากข้องเกี่ยว

หากเมื่อถึงที่สุดแล้ว H8 มองว่า คนไม่ได้เบื่อการเมืองเพราะเป็นเรื่องสกปรก แต่อาจจะเป็นเพราะ 'ไม่มีอะไรเปลี่ยนแปลงเลย'

"ผมว่ามันมีคนหลายคนที่เบื่อหน่ายจากเรื่องราวการเมือง จากทั้งเหตุการณ์ตลอด 10 กว่าปีที่ผ่านมา ไม่ต้องไกลเลย พ่อผมเนี่ย ถึงขั้นไม่อ่านข่าวการเมือง ทั้งๆ ที่ทุกวันนี้ ผมอ่านข่าวการเมืองก็เพราะพ่อผมนะ ผมว่ามันไม่ได้บ่งบอกอะไรมากหรอก นอกจากว่าประเทศเรามีระบบอะไรที่มันน่าเบื่อจนคนเลือกที่จะไม่อยากรับรู้อะ เหมือนเราไม่อยากรับรู้เรื่องแย่ๆ 

เรื่องนี้ ผู้ใหญ่ในสังคมควรจะให้ความสำคัญนะ มันไม่ควรที่จะทำให้คนๆ นึง หรือใครเลิกคิดที่จะห่วงใยตัวเองและสังคมรอบข้างน่ะ เพราะเรื่องการเมืองมันคือเรื่องสังคมรอบข้าง รอบตัวเราหมดเลย

แต่ทุกวันนี้ ขนาดกระแสเป็นขนาดนี้ เราเคยเห็นสักครั้งมั้ยล่ะว่ามีความวิตกเกิดขึ้นจากทางฝั่งนั้นน่ะ ไม่มีเลยนะ ไม่มีการวิตก ไม่มีการวางแผนรับมือ ไม่มีอะไรเลย มีแต่ใช้เวลารอ ฆ่าเวลาไปชิลๆ ราวกับว่าคะแนนบัตรเลือกตั้งแม่งมีไว้หมดแล้วอะ

อย่างเช่นง่ายๆ มีคนได้รับโฆษณาสนับสนุนเชียร์พรรคนึง แนบมากับเอกสารแนะนำเลือกตั้งของทาง กกต. แล้วเขาแค่โพสต์ หรือเขาแค่แจ้งความแค่นี้ เขามีสิทธิ์ที่จะทำ ก็ในเมื่อคุณเจออะไรที่มันไม่ชอบมาพากล มันอาจจะมีใครเอามาสอดให้ก่อนเข้าบ้านก็ได้ แต่ในเมื่อถ้าเราเจอแล้วรู้สึกว่ามันไม่แฟร์ เราก็ต้องมีสิทธิ์ที่จะทำอะไร แต่กลับกลายเป็นว่าพอมีคนทำอย่างนี้ขึ้นมา...ทางพรรคไปแจ้งความเอาผิดเขา มันเหมือนการที่คุณแค่ต้องการที่จะบอกคนอื่นว่า ถ้าใครมาทำอะไรอย่างนี้ กูจะแจ้งความนะ นึกออกปะ

โอเค ในเมื่อในตอนนี้มันไม่ใช่ระบอบประชาธิปไตย มันไม่ใช่การที่เราเลือกมา... แต่ถ้าสมมติคุณได้กลับเข้าไปนั่งในรัฐบาล เป็นรัฐบาล มันจะเป็นรัฐบาลที่คุณไม่ได้ถือปืนถือรถถังเหมือนเดิมนะ มันจะเป็นรัฐบาลที่มีฝ่ายค้าน อย่างน้อยที่สุดมันก็จะมีคนที่ถูกเลือกเป็นตัวแทนเข้าไป แล้วไปแฝงเป็นฝ่ายค้าน ในการไปพูด ในการไปแย้ง ในการไปทักท้วงในสิ่งที่ควรจะทักท้วง ไม่ให้ปล่อยให้ใช้เงินกันอย่างสนุกสนานโดยที่ประชาชนไม่ได้อะไรเลย"

หมายเหตุ: นิทรรศการ Thailand Casino จัดขึ้นที่ WTF Gallery and Cafe ตั้งแต่วันที่ 24 ก.พ. - 30 มี.ค. 2562

ข่าวที่เกี่ยวข้อง:

• เปิดใจ 'ก่อการร้ายลายฉลุ' มือพ่นสเปรย์เสียดสีการเมือง
• ศิลปะการเมือง 'นาฬิกาเพื่อน' ปลุกสังคมไทยให้ตื่น
• เจ้าของงานกราฟฟิตี้ 'นาฬิกาปลุกบิ๊กป้อม' หนีไปที่ปลอดภัย หลังตำรวจเยี่ยมบ้านเพื่อน
• อยากให้ประเทศเป็นยังไง 'จงไปโหวต' ศิลปิน-บริษัทอเมริกัน ร่วมรณรงค์หนุนเลือกตั้ง