ที่โรงแรม อมารี ดอนเมือง แอร์พอร์ต กรุงเทพฯ ในโครงการผู้นำฝ่ายค้านในสภาผู้แทนราษฎรพบประชาชน ประจำปีงบประมาณ 2566 จัดโดย กลุ่มงานผู้นำฝ่ายค้านในสภาผู้แทนราษฎร ในเวที 'ถอดบทเรียนเหตุการณ์หนองบัวลำพู' โดยวิทยากร ประกอบด้วย

สุทิน คลังแสง ส.ส.มหาสารคาม พรรคเพื่อไทย ในฐานะประธานคณะกรรมการประสานงานพรรคร่วมฝ่ายค้าน (วิปฝ่ายค้าน) รังสิมันต์ โรม ส.ส.แบบบัญชีรายชื่อ โฆษกพรรคก้าวไกล นภาพร เพ็ชรจินดา ส.ส.แบบบัญชีรายชื่อ และรองหัวหน้าพรรคเสรีรวมไทย อับดุลเราะมัน มอลอ ผู้ช่วยผู้อำนวยการหลักสูตรรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยหาดใหญ่ และผู้แทนพรรคประชาชาติ ร.อ.จารุพล เรืองสุวรรณ เลขาธิการพรรคเพื่อชาติ พันธุ์ศักดิ์ ซาบุ นายทะเบียนพรรคพลังปวงชนไทย มานะ ศิริพิทยาวัฒน์ รองเลขาธิการ ป.ป.ส. วาสนา เก้านพรัตน์ ผู้อำนวยการมูลนิธิศูนย์พิทักษ์สิทธิเด็ก และ พ.ต.อ.วิรุตม์ ศิริสวัสดิบุตร เลขาธิการสถาบันเพื่อการปฏิรูปกระบวนการยุติธรรม

โดยก่อนเริ่มเสวนา นพ.ชลน่าน ศรีแก้ว ส.ส.น่าน หัวหน้าพรรคเพื่อไทย ในฐานะผู้นำฝ่ายค้านในสภาผู้แทนราษฎร กล่าวปาฐกถา ระบุว่า เหตุการณ์กราดยิงเมื่อวันที่ 6 ต.ค. 2565 สร้างความสูญเสียกว่า 36 ชีวิต ที่ ต.อุทัยสวรรค์ อ.นากลาง จ.หนองบัวลำภู ซึ่งมากกว่าเหตุกราดยิงใหญ่ที่สุดในสหรัฐอเมริกา จึงเป็นเหตุที่ทำให้ทั่วโลกให้ความสนใจ ย้ำว่าการพูดถึงเรื่องนี้ไม่ใช่การหาเสียง แต่เป็นเหตุการณ์ที่เกิดจากความบกพร่องของการบริหารบ้านเมือง จึงจำเป็นต้องถอดบทเรียน รวบรวมความคิดเห็นผู้เชี่ยวชาญและประชาชน

นพ.ชลน่าน ชวนตั้งคำถามว่า เหตุใดตำรวจที่ถูกไล่ออกจากราขการเพราะยาเสพติดจึงมีพฤติกรรมเช่นนี้ และเรื่องการใช้อาวุธปืนก่อเหตุอาชญากรรม ไทยเป็นอันดับที่ 13 ของโลก เป็นที่ 1 ในอาเซียน เป็นเรื่องที่ไม่น่าภูมิใจ มีผู้เคยกล่าวว่า 'ปืนเถื่อน กับคนเถื่อน' เป็นต้นเหตุของเหตุกราดยิง ปัญหาสุขภาพจิตในสังคมไทยจึงเป็นเรื่องสำคัญ

องค์กรไม่เป็นธรรม โศกนาฏกรรมจึงเกิด

สุทิน คลังแสง ส.ส.มหาสารคาม พรรคเพื่อไทย ในฐานะประธานคณะกรรมการประสานงานพรรคร่วมฝ่ายค้าน (วิปฝ่ายค้าน) มองว่าเหตุกราดยิงที่ จ.หนองบัวลำพู ไม่ใช่อุบัติเหตุ แต่เป็นเรื่องระดับโครงสร้าง หาคนที่มีสติสมบูรณ์คงไม่ก่อเหตุเช่นนี้ขึ้น จำเป็นต้องหาสาเหตุที่ทำให้คนเสียสติ มองว่าปัจจัยแรกคือยาเสพติด เหตุใน จ.หนองบัวลำพู คาดว่าเกิดจากการขาดยา ไม่ใช่เสพยา จนระเบิดอารมณ์ขึ้น ปัจจุบันยาเสพติดก็มีมากและเข้าถึงง่าย

ปัจจัยต่อมาคือ การเข้าถึงอาวุธได้ง่าย นำมาสู่โอกาสเกิดอาชญากรรมมากขึ้น ไม่ควรอนุญาตให้ปืนแก่คนที่ไม่ควรถือปืน เป็นต้นเหตุของปืนเถื่อนที่มีมากในสังคม ผู้สุ่มเสี่ยงจะอยู่ในกลุ่มผู้มีอำนาจมาก แต่สติน้อย เช่นเหตุใน จ.โคราช หรือ จ.หนองบัวลำพู ก็เกิดจากทหารตำรวจ ที่มีอำนาจเหนือกว่าพลเรือน บางครั้งนำเด็กอายุต่ำกว่า 18 ปี เข้ารับราชการ 

"หากในองค์กรมีระบบเส้นสาย โยกย้ายไม่เป็นธรรม กลั่นแกล้งรังแก ถ้าภาวะแบบนี้เกิดกับเด็กที่มีอำนาจ และมีปืน ก็จะระเบิดออกมา"

สุทิน ย้ำว่า บุคคลที่อยู่ในความสุ่มเสี่ยงและถือครองอาวุธเช่นนี้มีอยู่ในทุกหมู่บ้าน แต่ยังไม่มีตัวจุดประกายให้ก่อเหตุ และมีผลพวงมาจากการแก้ไขกฎหมายยาเสพติด บัญญัติว่าครอบครองยาเสพติดไม่ถึง 15 เม็ด ยังไม่ถือเป็นผู้ขาย ต้องตรวจสอบองค์ประกอบอื่นเพิ่มเติม และยังใช้แนวคิดว่าผู้เสพคือผู้ป่วย เปิดโอกาสให้เข้ารับการบำบัดได้แทบทั้งหมด สุดท้ายจะจบลงที่กระบวนการบำบัดที่ไม่มีประสิทธิภาพพอให้ลด ละ เลิกเสพยาได้

"ต้องรีบปฏิรูปตัวเองด่วน ทั้งองค์กรตำรวจและทหาร วัฒนธรรมของเจ้านายองค์กรนี้ที่ชอบให้ลูกน้องไปล่าเหยื่อมาให้ตัวเอง ควรเลิก ระบบเจ้านายที่ให้ขึ้นตำแหน่งแล้วรีดเงินกัน ก็บีบให้คนดีต้องหาเงิน หาทางดีไม่ได้ก็หาทางชั่ว เพื่อเอาเงินมาขึ้นสู่ตำแหน่ง ผลคือยาบ้าเต็มบ้านเต็มเมือง เลี้ยงยาไว้หลายๆ รอบ เพื่อเอาเงินมาซื้อตำแหน่ง" สุทิน กล่าว

รื้อระบอบตั๋วช้าง เพิ่มสวัสดิการตำรวจ

ด้าน รังสิมันต์ โรม กล่าวว่า เหตุการณ์กราดยิงที่เกิดขึ้นใน จ.หนองบัวลำภู เกิดขึ้นจากยาเสพติด การทุจริตคอรัปชั่นในหน่วยงานราชการ รวมถึงสภาพแวดล้อมในการทำงาน การเลื่อนขั้นเลื่อนตำแหนคนที่จะเติบโตได้เพราะเส้นสาย เพราะตั๋ว จึงทำให้โครงสร้างในองค์กรตำรวจทหาร ยุ่งเหยิง มีผู้ร้องเรียนก็ไม่เป็นผล จึงจบปัญหาด้วยปืน และเกิดมาจากพฤติกรรมการลอกเลียนแบบที่ต้องทำความเข้าใจและหาหนทางแก้ไข

"โครงสร้างของตำรวจบิดเบี้ยว เพราะเรากำลังอยู่ในรัฐมาเฟีย ที่ทุกคนต้องวิ่งเข้าหาศูนย์กลางอำนาจเพื่อให้ได้ความคุ้มครองแล้วจะปลอดภัย ประชาชนต้องวิ่งเข้าหาศูนย์กลางอำนาจด้วยการจ่ายส่วย ถ้าเป็นเจ้าหน้าที่รัฐก็ต้องสู้ถวายหัว กราบตีนได้กราบ หรือบางทีก็ต้องซื้อตำแหน่ง จึงสรุปได้เลยว่า ปัญหาคอร์รัปชันทุกอย่าง ส่วนหนึ่งเป็นเพราะระบบตั๋วช้าง"

รังสิมันต์ ยังย้ำว่า การแก้ปัญหาควรเริ่มต้นด้วยการยุติระบบอุปถัมภ์ ระบบตั๋ว ที่ต้องใช้เงิน เส้นสายในการเข้าถึงอำนาจ และมีส่วนในการรักษาให้เครือข่ายผิดกฎหมายยังดำรงอยู่ พร้อมเสนอว่าควรแก้ปัญหาเรื่องสวัสดิการข้าราชการชั้นผู้น้อยให้ได้รับอย่างทั่วถึงและเป็นธรรมต้องไม่ออกเงินเพื่อซื้ออาวุธหรือเติมน้ำมันเองกันอีกแล้ว อีกทั้งยังต้องแก้ไขกฎหมายเรื่องการถือครองอาวุธปืนด้วย 

นภาพร เพ็ชร์จินดา ระบุว่า ทุกวันนี้วงการตำรวจเกิดความเสื่อมศรัทธาไปมาก ความภาคภูมิใจในอาชีพนี้น้อยมากแล้ว ทุกวันนี้มีแต่เรื่องผลประโยชน์ มีการวิ่งเต้นก่อนเข้ารับตำแหน่ง มีการประมูลตำแหน่ง ถ้าเมื่อกระบวนการเริ่มเป็นตำรวจมีมูลค่า การทำงานในหน้าที่ตำรวจจึงต้องสร้างมูลค่าหรือไม่ ถึงเวลาแล้วที่จะต้องเอาจริงจังปรับปรุงและเปลี่ยนแปลงอย่างแท้จริงเพื่อไม่ให้ปัญหาต่างๆ นำมาสู่องค์กรตำรวจ